Vermogen huishoudens 31-12-2015 (“2016”)
__________________________________________________________________________________
Traditiegetrouw vatten we hier de ontwikkeling van het huishoudvermogen per 31-12-2015 (“2016”) weer samen n.a.v. de CBS publicatie met de prikkelende maar toch wel wat verhullende kop: “Vermogen huishoudens bijna 10 procent hoger in 2016” [1a]
Het vermogen bedroeg eind 2015 € 2.288 mld. t.o.v. € 2.212 mld. eind 2014. Dat vermogen is 198 % van het vermogen van de huishoudens volgens het CBS (€ 1.157 mld). Die hogere uitkomst komt voor rekening van het netto pensioenvermogen (€ 885 mld.) en de kapitaal- en levensverzekeringen (€ 246 mld.). Met het CPB nemen we het pensioenvermogen als vermogen mee, maar dan wel netto, na aftrek van de daarop drukkende belasting in box 1.
Het pensioenvermogen bedraagt eind 2015 ca € 1.362 mld, maar hiervan komt gemiddeld 35% aan de staat toe, zodat € 885 mld. voor de deelnemers overblijft. In de periode 2001-2014 kwam 73,2% van de pensioenrekening voor rekening van 30% van de huishoudens. We weten dus ongeveer hoe het bruto pensioenvermogen verdeeld kan worden. Het belastingpercentage van 35% is een gemiddeld percentage, het aandeel in het pensioenvermogen van de hogere inkomens wordt dus gedrukt door de belasting progressie.
Van het CBS vermogen (€ 1.157 mld) neemt het 10e vermogensdeciel 66,3% en het 10e inkomensdeciel 36% van het vermogen voor zijn rekening. Het verschil in verdeling wordt mede veroorzaakt door de kwaliteit van de CBS-inkomensstatistieken. De top 20% vermogens namen respectievelijk 86% van de stijging vermogen 2015 exclusief eigen woning en 97% van die stijging voor de periode 2005-2015 voor hun rekening. Helaas werd deze vermelding in het videootje van Peter Hein van Mulligen even achterwege gelaten. [1a]
__________________________________________________________________________________
§1 inleiding
1.1. Samenvatting ontwikkeling
Die ontwikkeling van het huishoudvermogen kan als volgt worden weergegeven:
Tabel 1 Samenvatting ontwikkeling vermogen huishoudens in € mld.
(1) In bovenstaande tabel gebruiken we de echte kalenderjaren. In het vervolg van deze bijdrage gebruiken we de CBS conventie: 2016 is per 1 januari 2016.
(2) Zoals uit de bijdrage pensioenvermogen blijkt fluctueert de mutatie in het pensioenvermogen van jaar tot jaar aanzienlijk. In 2015 nam het totale pensioenvermogen maar met € 23 mld. toe. (2014: € 191 mld.)
(3) De toename van het ondernemingsvermogen, inclusief aanmerkelijk belang vermogen, bedroeg in de periode 2015-2015 6,5% per jaar. Voor het hele CBS vermogen was dat maar 0,3% per jaar. En dan hebben we het nog maar over de fiscale cijfers en niet over de werkelijke waardestijging van dat vermogen in het economisch verkeer. [1a2]
(4) De hcip-inflatie 2005-2015 bedroeg 18,6 % of meetkundig gemiddeld 1,6% per jaar.
(5) In de periode 2005-2015 nam de eigen woning bruto met € 81 mld. toe en de hypotheekschuld met € 207 mld. af.
1.2 Vermogensverdeling
Asscher zei namens het kabinet Rutte II: “Het kabinet ziet op dit moment dan ook geen indicaties om te veronderstellen dat de vermogensverdeling onevenwichtig is”. We zullen hier dan ook even op die evenwichtige vermogensverdeling ingaan.
Vermogen waardeer je natuurlijk om een juist beeld te geven op de waarde in het economisch verkeer, meestal de markt. Het inkomen uit dat vermogen is dan de toename van de waarde in het economisch verkeer minus de onttrekkingen. Daarvan is in de CBS-statistieken in veel gevallen geen sprake en dat geldt met name voor het ondernemingsvermogen, waarvan het aandeel van het 10e vermogensdeciel 92,2% is.
Het inkomen uit vermogen groot € 1.157 mld. werd door het CBS aanvankelijk gesteld op € -4,4 mld. voor 2014, terwijl we toch eerder aan een vermogen van € 2.288 mld. moeten denken met een 2014 inkomen uit vermogen van € 164 mld. , waarvan € 117,5 mld. rendement pensioenvermogen. Die vermogensstatistiek per inkomensdeciel kan dus eigenlijk direct de stortkoker in.
Om toch even het CBS-plaatje te geven van de vermogensverdeling kun je kijken naar het vermogen per vermogensdeciel en per inkomensdeciel.
Tabel 2 Vermogensverdeling naar inkomens- en vermogensdeciel 1/1/2016
Of Grafisch:
(a) Het 8e t/m het 10e deciel neemt dus 96% (vermogensdeciel) of 62% (inkomensdeciel) van het vermogen voor zijn rekening, kortom: de evenwichtige verdeling van Asscher. De groene stippellijn geeft de evenredige verdeling weer.
(b) Op de vermogensverdeling naar inkomensdeciel gaan we, gegeven de makken in de CBS-statistieken m.u.z. van het pensioenvermogen (§ 3) in deze bijdrage verder maar niet meer in.
Voor de belasting op het vermogen zie de bijdrage Belasting box 3 2014.
§2 Het totaalplaatje per 1-1-2016
We beginnen met het totaalplaatje voor de Nederlandse burgers. Het geklaag over de schuldpositie van de staat en zijn burgers wordt dus altijd schromelijk overdreven:
(1) Voor de volledigheid nemen we ook nog even het aandeel van de burger in het overheidsvermogen mee. De Nederlandse burger staat er dus al vele jaren uitstekend voor, al zou je dat op grond van de uitlatingen in het verleden van onze kennelijk met een bipolaire stoornis behepte politici (himmelhoch jauchzend zum Tode betrübt) niet zeggen. Hoewel onze economen, de toezichthouder DNB en natuurlijk onze nepmedia blijven zeuren over de torenhoge schulden van de Nederlandse burgers is de samengevoegde schulden/activa ratio toch slechts 28%. Er zijn weinig landen die zich hiermee kunnen meten.
(2) Het pensioenvermogen is ontleend aan de bijdrage Pensioenvermogen en gesplitst in het aandeel van de staat (35%) en het aandeel van de pensioendeelnemers. De overheidsschuld is de EMU-overheidsschuld en is dus gecorrigeerd naar nominale waarde i.p.v. marktwaarde. [1c] Voor het staatsvermogen zie de bijdrage Overheidsbalans.
(3) De vermogensverdeling per vermogensdeciel van het huishoudvermogen per 1/1/2016 kan als volgt worden weergegeven:
(click op tabel of Ctrl+ om te vergroten)
(1) Voor de onderste helft van de vermogensverdeling is dus alleen het pensioenvermogen, waarvan we de netto verdeling niet kennen relevant. Omdat die 50%-groep slechts 8,3% van de pensioenpremie 2001-2014 voor zijn rekening nam, moet u zich van dat aandeel ook niet al te veel voorstellen, al willen enkele MeJudice economen u anders doen geloven.
§2 Het huishoudvermogen 1 januari 2005- 2016.
(click op tabel of Ctrl+ om te vergroten)
(1) Het ondernemingsvermogen bestaat uit het aanmerkelijk belang vermogen en het ondernemingsvermogen. De waardering van dit vermogen is fiscaal gedreven [1a2] en elke gelijkenis met de reële waarde in het economisch verkeer berust dan ook op zuiver toeval. (zie)
(2) Voor de hoogte van de kapitaalverzekeringen zie [2]: start in 2012 met € 80 mld. oplopend tot € 135 mld. in 2018.
(3) Het overig vermogen is inclusief overige schulden (€ 97,9 mld en de inmiddels mede dankzij die sociaal liberale politici oplopende studieschulden (€ 13,9 mld.)
§3 Pensioenvermogen
De forse toename van het pensioenvermogen leidt niet alleen bij de huishoudens tot een toename van het vermogen, ook de overheid hamstert flink mee, hetgeen leidt tot een onverantwoorde druk op het besteedbaar inkomen. Dit klemt te meer daar de derving/uitstel belastingheffing door de omkeerregel pensioenen door alle burgers moet worden opgebracht, De volgende grafiek maakt dit duidelijk:
(a) De toename van het pensioenvermogen is dus na de bankencrisis buitensporig. Dat komt natuurlijk niet door de rekenrente maar mede door de behaalde rendementen van in totaal € 762 mld. in de periode 2006-2017.
(b) Voor het besteedbaar inkomen zie de bijdragen Besteedbaar inkomen 2014 en Inkomen uit vermogen 2011-2014.
Over de verdeling van het pensioenvermogen kunnen we op basis van de gestorte pensioenpremie 2001-2014 toch nog het een en ander zeggen:
(a) Het bruto pensioenvermogen lijkt in elk geval ongelijker verdeeld dan het inkomen zelf.
(b) De verdeling van het pensioenvermogen naar inkomensdeciel is een grove benadering – zie de bijdrage pensioenvermogen. Hierbij is gerekend met een netto pensioenvermogen na aftrek van een doorsnee belasting- en sociale premie- tarief van 35%. In werkelijkheid hebben we natuurlijk te maken met een progressief belastingtarief bij uitkering. Aangezien 41% van de pensioenpremie wordt afgetrokken tegen het toptarief in box 1 geldt dit met name voor de topinkomens.
Als je de verdeling van het pensioenvermogen bij de vermogensverdeling naar vermogen telt wordt de laatste verdeling natuurlijk wel gelijker, maar wat bewijst dat eigenlijk? Bovendien moet je dat natuurlijk dan wel goed doen en het pensioenvermogen netto aan de burgers toerekenen.[4]
§3 Enkele gegevens inzake de vermogensverdeling
In de inleiding zagen we dat de vermogensverdeling per vermogensdeciel uiterst scheef verdeeld was. Als we die vermogenverdeling per vermogencomponent binnen de totale vermogensverdeling bezien dat blijkt dat het ondernemingsvermogen daarbinnen het meest scheef verdeeld is:
(a) Het ondernemingsvermogen inclusief aanmerkelijk belang vermogen is dus het meest scheef verdeeld en de bank- en spaartegoeden het minst scheef verdeeld binnen de totale vermogensverdeling per vermogensdeciel.
(b) De gegevens zijn ontleend aan [1a]. De volgende analyse had niet misstaan in het CBS-persbericht:
Tabel 3.1 Ontwikkeling vermogen naar vermogensbestanddeel
(click op tabel of Ctrl+ om te vergroten)
(1) De top 20% vermogens nemen respectievelijk 86% van de stijging vermogen 2015 exclusief eigen woning en 97% van die stijging voor de periode 2005-2015 voor hun rekening. Een substantiële rol daarbij speelt het ondernemingsvermogen met een stijging van respectievelijk € 20,5 mld (2015) en € 103,8 mld. (2005-2015) en dan is gegeven het fiscale karakter van die cijfers dat plaatje niet compleet.
Tabel 3.2 verdeling vermogen per vermogensdeciel 2006-2016
(click op tabel of Ctrl+ om te vergroten)
Tabel 3.2 verdeling vermogen per vermogensklasse 2006-2016
(click op tabel of Ctrl+ om te vergroten)
(1) De Quote 500 ging voor 2015 uit van een vermogen van € 91,9 mld. (2014: € 83,3 mld.) voor wat dat getal waard is.
(2) Nadere gegevens van de miljonairs zijn als volgt samen te vatten:
(a) Zie ook de bijdrage Het CBS-onderzoek Miljonairs 2016
________________________
Laatst bijgewerkt 14 oktober 2018.
[1a] https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2018/06/vermogen-huishoudens-bijna-10-procent-hoger-in-2016
[1a2] Toelichting op waardering van het vermogen door het CBS.
https://www.cbs.nl/-/media/cbs%20op%20maat/microdatabestanden/documents/2018/06/vehtab.pdf
“Vanaf 2007 wordt de waarde van het aanmerkelijk belang vastgesteld op basis van het vennootschapsvermogen {uit de vennootschapsbelasting [ CM: n.b. – bij navraag CBS – dit is het fiscaal vermogen en dus niet het commerciële vermogen]} en de verdeling van het aandelenbezit over verschillende (directeur-) grootaandeelhouders. Het aanmerkelijk belang wordt vastgesteld door per bedrijf het fiscale ondernemingsvermogen te verdelen over de aanmerkelijk-belang-houders. Deze verdeling gebeurt conform het opgegeven aandelenbezit in de vennootschapsbelasting of de gegevens van de Kamers van Koophandel. Als het aandelenbezit niet bekend is, dan wordt bij besloten vennootschappen ervan uitgegaan dat het hele vermogen gelijk is verdeeld over de aanmerkelijk-belang-houders. Het onroerend goed in de vennootschap wordt gewaardeerd volgens de actuele WOZ-waarde.”
“Voor de bepaling van de hoogte van het ondernemingsvermogen wordt gebruik gemaakt van de winstaangiftegegevens van ondernemers. Het ondernemingsvermogen wordt opgenomen vanuit de vermogensvergelijking, die is opgenomen in deze winstaangifte. [ CM: n.b. dit is het fiscaal vermogen en dus niet het commerciële vermogen] Globaal wordt de winst aan de hand van deze gegevens als volgt bepaald: winst is gelijk aan de waarde van de onderneming aan het einde van het jaar plus privé stortingen minus privé onttrekkingen minus de waarde van de onderneming aan het begin van het jaar. Vanaf 2007 wordt het onroerend goed binnen het ondernemingsvermogen gewaardeerd volgens de actuele WOZ-waarde”
[1b] https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/83834NED/table?ts=1518009496921
Index 2005: 84,88 en 2015 100. Derhalve per jaar (100/84,88)^0,1-1.
[2] Als het CBS zijn werk niet goed kan doen doordat het rijk onvoldoende middelen ter beschikking stelt, zul je je als burger moeten behelpen:
Salverda, https://www.wimdreesfonds.nl/uimg/wds/b51992_att-tvof-editie-jaargang-46-2014-nummer-3.pdf , blz 85
“Ten tweede wordt een belangrijke vorm van vermogen niet waargenomen, doordat ze buiten de heffing van de inkomstenbelasting valt. Dat geldt met name voor de depots van spaarhypotheken. Het daarin opgespaarde bedrag is onlangs geschat op 80 miljard euro aan het eind van 2012, en groeit naar verwachting tot 135 miljard euro in 2018”
Bij gebrek aan beter deze cijfers aangehouden. Specifiek aan de eigen woning gekoppeld gaat het om:
“Op basis van een eerdere uitvraag onder verzekeraars, raamt DNB dat er op dit
moment 32 tot 37 miljard euro aan kapitaal is opgebouwd in KEW-polissen. ”
en
” De waarde van deze polissen zal volgens ramingen van het Verbond gedurende de looptijd oplopen tot 200 miljard. Ongeveer 20% van de KEW-polissen betreft beleggingshypotheken. De overige 80% betreft (een combinatie van) spaar- en levenshypotheken. “
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/blg-192774.pdf
[3] CBS LOGO: Voor wat er feitelijk gebeurt™
Nog eens uitvoerig geciteerd in:
Zie blz. 10. Zoals bekend is de contante waarde van geld dat door het FTK nooit tot uitkering komt overigens nihil. (geen belanghebbende)
Het pensioenvermogen 2012 wordt hier gesteld op 49% van € 2.587 mld. of € 1.268 mld. (tabel 2, blz. 10). Natuurlijk is dat weer eens bruto en is het aandeel van de staat hier niet vanaf getrokken, zodat slechts 65% of € 824 mld. overblijft. Dat is € 153 mld. lager dan ik voor dat jaar opvoer, maar het CBS heeft natuurlijk weer geen rekening gehouden met de derde pensioenpijler, door Knot voor dat jaar overigens gesteld op € 181 mld.
Dat de regering 100% van het pensioenvermogen toerekent aan de burgers is consistent met het motto van deze site en volstrekt misleidend.
[5] Bas jacobs, “Fundamentele herziening van belastingen op kapitaalinkomen”, ESB Jaargang 102 (4753) 7 september 2017
[6] http://www.rijksbegroting.nl/2018/kamerstukken,2017/9/20/kst237146_2.html
[7] Koen Caminada, “De tragiek van gefaalde ambities en gemiste kansen rond belastinghervorming”, Me Judice, 23 september 2015.
Caminada komt daarbij op € 18,3 mld. voor de eigenwoning, € 7,3 mld. voor de huurwoning, € 9,5 mld. voor het opdoeken van ondoelmatige aftrekposten en slechts € 3,8 mld. voor pensioensparen. De overige posten moet u zelf maar nalezen.
Zie mijn eerdere reactie
https://cormol.wordpress.com/2017/12/22/kerngegevens-bbp-pensioenen-en-overheidsschuld/
Aandeel overheid in pensioenvermogen is 40%.
35% IB 5% Zorgverzekeringswet.
Pensioenfondsen zijn zo ook een Zorgfondsgeldpakhuis in opbouw.
Het grote geldpakhuis is dus onderverdeeld in 3 afdelingen:
Burgers 60% Fiscus 35% Zorgfonds 5%
De percentages 35 en 5 ontbreken in de overheidsstukken. Fake News in het jargon.
Groei
2016 +12%
2017 +6%